ข้อบังคับสากล (IMO / STCW) ที่เกี่ยวข้องกับการมี Seaman Book

การทำงานบนเรือพาณิชย์ เรือสำราญ หรือเรือเดินทะเลทุกประเภท จำเป็นต้องปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยสากล ซึ่งกำกับโดย IMO (International Maritime Organization) และ STCW (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers) เอกสารหนึ่งที่เชื่อมโยงกับกฎเหล่านี้โดยตรงคือ Seaman Book หรือสมุดประจำตัวทะเล เพราะเป็นหลักฐานยืนยันตัวตน คุณสมบัติ และประสบการณ์ของผู้ปฏิบัติงานบนเรือให้สอดคล้องกับข้อกำหนดสากลทั้งหมด

เนื้อหาต่อไปนี้อธิบายความสัมพันธ์ และข้อกำหนดสำคัญของ IMO / STCW ที่ทำให้ “Seaman Book” กลายเป็นเอกสารบังคับสำหรับลูกเรือทั่วโลก

1) IMO คืออะไร และเกี่ยวข้องอย่างไรกับ Seaman Book

IMO เป็นองค์กรสหประชาชาติที่กำหนดมาตรฐานความปลอดภัยทางทะเลระดับสากล ครอบคลุมเรื่อง

• ความปลอดภัยของเรือและลูกเรือ

• การฝึกอบรม

• การเดินเรือ

• การป้องกันมลพิษทางทะเล

บทบาทของ IMO ไม่ได้ออกกฎหมายให้ประเทศสมาชิกโดยตรง แต่ กำหนดมาตรฐานกลาง ที่ทุกประเทศต้องนำไปใช้ผ่านกฎหมายท้องถิ่น เช่น การออกใบประกาศนียบัตรทางทะเล การฝึกอบรม STCW และการรับรองเอกสารประจำตัวลูกเรือ เช่น Seaman Book

โดยสรุป IMO = หน่วยวางมาตรฐาน ส่วนประเทศสมาชิกเป็นผู้ ออก Seaman Book ตามมาตรฐานทางทะเลสากลของ IMO

2) STCW คืออะไร และทำไมจึงเกี่ยวข้องโดยตรงกับการมี Seaman Book

STCW (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers) เป็นสนธิสัญญาสำคัญที่กำหนดมาตรฐานของบุคลากรทางทะเลทั่วโลก

STCW กำหนดว่า:

• ลูกเรือทุกตำแหน่งต้องผ่านการฝึกอบรมที่จำเป็น เช่น Basic Safety Training, Fire Fighting, Survival Craft เป็นต้น

• ต้องมีเอกสารยืนยันตัวตนและประสบการณ์ เพื่อให้เรือสามารถตรวจสอบความพร้อมของลูกเรือได้

• ต้องบันทึกประวัติการทำงานทางทะเล เพื่อประเมินชั่วโมงเรือและตำแหน่งที่สามารถปฏิบัติงานได้

เอกสารที่ใช้เพื่อยืนยันทั้งหมดอย่างเป็นทางการคือ Seaman Book

3) บทบัญญัติ STCW ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับ Seaman Book

(ก) มาตรฐานการฝึกอบรม (Training Standards)

ผู้ปฏิบัติงานทุกคนต้องมีหลักฐานว่าได้ผ่านการอบรมที่เกี่ยวข้อง เช่น

• STCW Basic Safety

• Crowd Management

• Security Awareness

• Proficiency in Survival Craft

ข้อมูลการอบรมและ Certificate เหล่านี้ต้องผูกกับประวัติใน Seaman Book

(ข) การรับรองคุณสมบัติ (Certification & Competency)

STCW กำหนดประเภทใบประกาศนียบัตร (CoC / CoP) หลายระดับ เช่น

• Deck Officer

• Engine Officer

• Rating (ลูกเรือทั่วไป)

Seaman Book เป็นเอกสารที่ใช้ประกอบการตรวจสอบว่าบุคคลนั้นมีสิทธิทำงานในตำแหน่งตามใบประกาศจริงหรือไม่

(ค) การเฝ้าระวังและการปฏิบัติงานบนเรือ (Watchkeeping Standards)

เพื่อความปลอดภัย ลูกเรือในตำแหน่งสำคัญ (เช่น ผู้ดูแลยาม, ผู้ควบคุมเครื่องยนต์) จะต้องมีการบันทึกการทำงานอย่างต่อเนื่อง ข้อมูลนี้จะถูกยืนยันผ่าน ประสบการณ์เดินเรือ (Sea Service Record) ใน Seaman Book

(ง) ข้อกำหนดด้านบุคลากรขั้นต่ำ (Minimum Safe Manning)

เรือทุกลำจะต้องมีจำนวนลูกเรือที่มีคุณสมบัติตามกฎหมายของประเทศธงเรือ ระหว่างการตรวจสอบ เจ้าหน้าที่ต้องดูว่า

• ใครเป็นใคร

• ทำงานตำแหน่งอะไร

• มีใบประกาศตรงตาม STCW หรือไม่

• มีประสบการณ์ที่บันทึกจริงหรือไม่

เอกสารที่ใช้ตรวจสอบคือ Seaman Book

4) ความสำคัญของ Seaman Book ในระบบของ IMO / STCW

1) เป็นเอกสารยืนยันตัวตนลูกเรืออย่างเป็นทางการ

ประเทศสมาชิก IMO ทั่วโลกยอมรับ Seaman Book เป็นเอกสารราชการที่ใช้ระบุตัวตนขณะเดินเรือ

2) เป็นหลักฐานยืนยันชั่วโมงเรือ (Sea Service)

ชั่วโมงเรือเป็นตัววัดความเชี่ยวชาญ และใช้ต่อยอดใบประกาศระดับสูง เช่น Officer / Engineer

3) ใช้ตรวจสอบความพร้อมด้านความปลอดภัยของเรือ

ผู้ตรวจเรือต้องเช็ก Seaman Book ของลูกเรือทุกคนตามมาตรา STCW ก่อนเรือออกเดินทาง

4) ใช้ประกอบการออกวีซ่าและอนุญาตทำงานในต่างประเทศ

หลายประเทศตรวจสอบประสบการณ์เรือผ่านข้อมูลใน Seaman Book

5) ใช้สมัครงานเรือสากลได้ทั่วโลก

บริษัทเดินเรือระดับสากลใช้ Seaman Book ประเมินคุณสมบัติพื้นฐานของลูกเรือ

5) การปฏิบัติตาม STCW โดยสมบูรณ์จำเป็นต้องมี Seaman Book

แม้ว่ากฎหมาย STCW ไม่ได้เขียนคำว่า “ต้องมี Seaman Book” โดยตรง แต่กำหนดให้ลูกเรือต้องมี

• หลักฐานตัวตนลูกเรือตามระเบียบประเทศธงเรือ

• หลักฐานการอบรม

• หลักฐานประวัติการทำงานบนเรือ

ทั้งหมดคือหน้าที่ของ Seaman Book ซึ่งทำหน้าที่เป็น “แฟ้มรวมข้อมูลอย่างเป็นทางการ” ตามกรอบของ STCW

ดังนั้น ไม่มีประเทศสมาชิก IMO ใดที่ยกเว้นการมี Seaman Book สำหรับลูกเรือที่ทำงานในเขตเดินเรือสากล

6) สรุปประเด็นสำคัญ

• IMO เป็นผู้กำหนดมาตรฐานความปลอดภัยทางทะเล

• STCW เป็นข้อบังคับด้านการฝึกอบรมและคุณสมบัติลูกเรือ

• Seaman Book เป็นเอกสารที่ทำหน้าที่ เชื่อมโยงมาตรฐานเหล่านี้ ให้สามารถตรวจสอบได้จริง

• ใช้เป็นหลักฐานประสบการณ์, การอบรม, และตำแหน่งงานลูกเรือ

• เป็นเอกสารสากลที่ทุกประเทศและทุกเรือใช้ตรวจสอบก่อนออกเรือ